Chronica Muzarabica
era DCXLVIIII Romanorum LVII Eraclius imperio coronatur.
regnat annis XXX, peractis a principio mundi annis VDCCCXXXVIII.
hic ob amorem Flauie nobilissime uirginis illi apud Africam ante sumpto imperio desponsate et iussu Foce principis ex Libie finibus Constantinopolim deportate rebellionem aduersus Focam cum Nichita magistro militie moliens, contra rem publicam consilio definito, Eraclius equoreo, Nichita terrestri exercitu adunato, tali inuicem definiunt pacto, ut quisquis eorum primus Constantinopolim aduentaret, in loco coronatus digne frueretur imperio.
sed Eraclius ab Africa nauali ascendens collegio ad regiam urbem ocius peruenit nauigando.
quem aliquantulum obsistentem in bello Focam Bizantici captum flammigero offerunt gladio.
qui mox ut eum perspicit iugulatum, ilico imperio sublimatur.
Nichita uero heremi deserta penetrando Egiptum, Siriam, Arabiam, Iudeam et Mesopotamiam adgressus est, Persas acriter insequendo et supra nominatas prouincias imperiali dominatui restaurando.
sed Perse suis a sedibus prosilientes, confidentes ex uirtute et numero iterum sibi uicinas prouincias stimulant reformando filiusque Cosdroe regis Persarum patrem tumultualiter effugiendo principi se dedit Romano, spondens omne Persidam uiuide tradere iam dicto Augusto.
sed Eraclius exercitu adunato cum omni manu ferrea Persidam proficiscitur insequendo.
tunc Cosdro tali certionatus nuntio cum cuncto Persarum collegio obuius extitit resistendo.
denique ubi Eraclius cum Cosdro utrique frementes uno se applicant pago hoc pari definiunt uerbo, ut ad singulare certamen electi ex utroque exercitu belligeri deueniant duo, ut in ipsos experiant presagando quicquid in eis prospexerint secernendo, et hoc sub diuo definiunt.
quorum belligerum animo uel consilio statuunt proprio, ut quidquid, ut diximus, prouentus fortune per eorum ostenderit gladios, hoc redundet in socios, qualiter ex ipsorum omnino tenerent auspicio ut regalia sine cunctatione uictori ilico mitterent uicissim colla sub iugo.
sed Cosdro more Philistinorum auctior spurium quendam, tanquam alterum Goliam, educit in prelio.
territi omnes Eraclii bellatores pedem subtrahunt retro.
tunc Eraclius de Domini confidens auxilio super eum descendens uno hostem perimit iaculo.
sicque Persarum irrupto diffugio usque ad Susam urbem, que caput et culmen eorum est, peruenit feriendo.
at nunc Cosdro regno destructo et imperiali dominatui tradito, populus non Deo, sed ipsi Eraclio honorem reddendo et ille hoc aucte receptando, Romam peruenit repedando.
denique exercitu digne remunerato thronum ascendit gloriositer triumphando.
tunc in sompnis de re huiuscemodi multa ei uenire ferunt ex monito et ut a muribus heremi inmisericorditer uastaretur; etiam pro stellarum cursu astrologico premonetur indicio.
hic Eraclius, ut prefati sumus, Persas rebellantes edomuit, imperiales patrias belligerando reformauit.
seductus a laudibus populi non Deo sed sibi, ut ferunt, honorem uictorie exaggerando, increpationem per uisum non modicam grauiter presagando crebrem expauit.
huius temporibus, in era DCLIII, anno imperii eius quarto, Sclaui Greciam occupant.
Sarraceni in era DCLVI, anno imperii Eraclii VII, Siriam, Arabiam et Mesopotamiam furtim magis quam uirtute Mammet eorum ducatore rebellia adortante sibi uindicant atque non tantum publicis irruptionibus quantum clanculis incursationibus perseuerando uicinas prouincias uastant.
sicque quoquo modo arte fraude non uirtute cunctas adiacentes imperii ciuitates stimulant et postmodum iugum a ceruice excutientes aperte rebellant.
qui et in era DCLVI, anno imperii Eraclii VII, regnum inuadunt, quod crebro et uario euentu belligerantes fortiter uindicant.
sicque multis preliis dimicante contra eos Theodoro Eraclii Augusti germano, monitu fratris presagationem murium reminiscentis, ad multiplicandas et colligendas in bello gentes discessit a prelio.
sed cotidie eorum incrassante iugulo ita in Romanis legionibus irruit timor, ut apud Gabatam opidum commisso belligerio exercitus funditus lesus et Theodorus necatus migraret a seculo.
tunc Sarraceni de tanta nobilium strage firmiter certi metu excusso apud Damascum splendidissimam Sirie urbem conscendunt in regno.
expleto uero Mamet decimo anno Abubaccar de eius tribu succedit in solio, non modicas et ipse irruptiones Romanorum et Persarum molitus collegio.
igitur, ut iam fassi sumus, in era DCLIII, anno Eraclii imperii IIII, Arabas tirannizant et in era DCLVI Theodorum Augusti germanum adgressi pene per decem annos preliis fatigatum, postremo in bello diffusum exsuperant sicque resistentem acriter necant, regnumque apud Damascum, propheta eorum Mammet innitente, excusso iam Romani nominis metu, publice collocant.
post cuius Mammet decem regni expletis annis in era DCLXVI, anno imperii Eraclii XVII, iam dictum Abubaccar de tribu ipsa in loco prioris subrogant Persidamque sub imperio Romani derelictam Arabes gladio feritant.
sicque triennio pene belligerans potentialiter regnat.
huius Eraclii temporibus in era DCLXVIIII, anno imperii sui XX, Arabum incipiente XIIII, uite terminum expleto triennio Abubaccar dato Amer dereliquid in solio.
sicque Amer gubernacula prioris suscipiens omnia populo decem per annos rigidus mansit in regno.
hic Alexandriam antiquissimam ac florentissimam ciuitatem metropolim Egipti iugo subiecit censuario.
qui cum de omnibus partibus, Orientis scilicet et Occidentis, triumphum uictorie deportaret tam in terrestri quam in equoreo prelio, a quodam seruo orationi instans uerberatus est gladio.
tum uite terminum dedit expleto, ut diximus, decimo anno.
huius Eraclii temporibus Sisebutus in era DCL anno imperii supra dicti secundo, Sarracenis adhuc consistentibus sub Romanorum tributo, Iberiam ut uir sapiens et nimium litterature deditus retentat annos per octo.
hic per Hispaniam urbes Romanas subiugat.
Iudeos ad Christi fidem ui conuocat.
uenerabilem Elladium Toletane sedis urbis regie metropolitanum episcopum sanctitatis preconio prefulgentem ecclesia clamitat.
Isidorum Hispalensem metropolitanum episcopum clarum doctorem Hispania celebrat.
qui anno VII prefati principis Sisebuti contra Acephalorum heresim magna auctoritate Ispalim in secretario sancte Iherusalem concilium agitat atque pro ueridicis doctorum testimoniis Sirum quendam acephalum episcopum suprafatam heresim uindicantem exsuperat et uera concilii asserta confirmans eius eloquia damnat atque a pristino errore prefatum pontificem diu insequendo perpetualiter liberat.
Reccharedo denique huic Sisebuto succedente in solio, dum tres per menses solummodo regnat, huius uite breuitas nichil dignum prenotat.
huius Eraclii temporibus Suintila in era DCLVIIII, anno imperii eius decimo, Arabum IIII, regnante in eis Mammet, digne gubernacula in regno Gothorum suscepit sceptra X annis regnans.
hic ceptum bellum cum Romanis peregit celerique uictoria totius Ispanie monarchiam obtinuit.
huius Eraclii temporibus Sisenandus in era DCLXVIIII, anno imperii eius uicessimo, Arabum XIIII, regnante in eis Amer anno pene expleto, per tirannidem regno Gothorum inuaso quinquennio regali locatus est solio.
qui anno regni sui tertio sexagies sexies Toleto Gallie et Hispanie episcopis adgregatis cum absentum uicariis uel palatii senioribus in eclesia sancte Leocadie uirginis et martiris Christi post priorem Reccaredum Gothorum regem, constante adhuc Ispalense Ysidoro episcopo uel in multis iam libris fulgente mirifice, de diuersis causis concilium celebrauit.
huic sancto sinodo inter ceteros Braulio Cesaragustanus episcopus claruit, cuius eloquentiam Roma urbium mater et domina postmodum per epistolare alloquium satis mirauit.
huius Eraclii temporibus Cintila in era DCLXXIIII, anno imperii eius XXV, Arabum XVIII regnante in eis Amer anno V iam pene expleto atque incipiente iam VI, Gothis preficitur, regnans annis VI.
hic concilium Toletanum XXIIII episcoporum habitum agitat, ubi non solum de rerum mundanis, uerum etiam de diuinis multa ignaris mentibus infundendo illuminat.
quanta uero sanctorum congregatio uicariis episcoporum consedentibus uel senioribus palatii, qui interesse digni habiti fuerunt, concilium perlustrantibus adgregata in ecclesiam sancte Leocadie uirginis et martiris Christi extitit, liber canonum indicit.
huic sinodo Braulio Cesaragustanus episcopus pre ceteris illustris excellit atque piam doctrinam Christianis mentibus decenter infundit, cuius et opus||cula nunc usque eclesia relegit.
huius Eraclii temporibus in era DCLXXVIII, anno imperii eius XXVIIII, Arabum XXIII regnante in eis Amer anno X, Tulgas bone indolis et radix Gothorum regno suscepto principat annis II.
era DCLXXVIII Romanorum LVIII Constantinus Eraclii filius imperio coronatur regnans annis VI, peractis a principio mundi annis VDCCCXLIIII.
huius temporibus in era DCLXXX anno imperii eius primo, Arabum XXV, Attuman sue gentis administrationem suscipit annos XII.
qui iam secundi anni gubernacula prorogans Libia Marmorichin et Pentapolim, Gazaniam quoque uel Eziopiam, que supra Egiptum in heremi adiacent plagis, Sarracenorum sociabit regimini et dicioni subiecit plurimasque ciuitates Persarum tributarias fecit.
postremo tumultu suorum occiditur regnans annos XII.
huius temporibus, in era DCLXXX, anno imperii Constantini primo, Arabum XXV, regnante in eis Atthuman anno secundo Chindasuintus per tirannidem regnum Gothorum inuasum Yberie triumphabiliter principat demoliens Gothos sexque per annos quos extra filium regnauit.
hic in Toletanam urbem synodale decretum XXX episcoporum cum omni clero uel uicariis eorum episcoporum, quos langor uel inopia presentes fore non fecit, atque palatinum collegium, qui electione concilii interesse meruerunt, mirifice anno regni sui quinto indicit celebrandum, discurrentibus tantum notariis quos ad recitandum uel ad excipiendum ordo requirit.
hic Taionem Cesaraugustanum episcopum ordinis litterature satis imbutum et amicum scripturarum Rome ad sua petitionem pro residuis libris Moralium naualiter porrigit destinatum.
qui dum a papa Romense de die in diem differetur in longum quasi in arciuo Romane eclesie pre multitudine quesitum facile nequaquam repperirent libellum, Dominum pernoctans et eius misericordiam ad uestigia beati Petri apostolorum principis deposcens, ei scrinium in quo degebatur ab angelo manet ostensum.
qui mox se papa preuidit reprehensum, cum nimia ueneratione ei adiutoria tribuit ad conscribendum et Spaniis per eum transmitit ad relegendum, quia hoc ex beati Iob libris expositum retemtabant solum, quod per beatum Leandrum Spalensem episcopum fuerat aduectum et holim honorifice deportatum.
requisitus uero et coniuratus Taio episcopus a papa Romense quomodo ei tam ueridicus fuisset librorum illorum locus ostensus, hoc illi post nimiam deprecationem cum nimia alacritate est fassus, quod quadam nocte se ab hostiariis eclesie beati Petri apostoli expetit esse excubium.
at ubi hoc repperit inpetratum, subito in noctis medium cum se nimiis lamentis ante beati Petri apostoli loculum deprecando faceret cernuum, lux celitus emissa ita ab inenarrabili lumine tota eclesia extitit perlustrata, ut nec modicum relucerent eclesie candelabra, simulque cum ipso lumine una cum uoces psallentium et lampades relampantium introire sanctorum agmina.
denique ubi orrore nimio extitit territus, oratione ab eis conpleta paulatim ex illa sanctorum curia duo dealbati senes gressum in ea parte, qua episcopus orationi degebatur, ceperunt dare prependulum.
at ubi eum reppererunt pene iam mortuum, dulciter salutatum reduxerunt ad proprium sensum.
quumque ab eis interrogaretur quam ob causam tam grande extaret fatigium uel cur ab Occidente properans tam longum peteret nauigerium, hoc et hoc ab eo quasi inscii relatum auscultant opere pretium.
tum illi multis eloquiis consolatum ei oportunum, ubi ipsi libri latebant, ostenderunt loculum.
igitur sancti illi requisiti que esset sanctorum illa caterua eis tam claro cum lumine comitantium, responderunt dicentes Petrum Christi esse apostolum simulque et Paulum inuicem se manu tenentium cum omnibus successoribus eclesie in loco illo requiescentium.
porro ubi et ipsi requisiti fuerunt qui domini essent qui cum eo tam mirabile habebant conloquium, unus ex illis respondit se esse Gregorium,|| cuius et ipse desiderabat cernere librum, et ideo aduenere ut eius remunerarent tam uastum fatigium et auctum redderent longissimum desiderium.
tunc interrogatus si tandem in illa sancta multitudine adesset sapiens Agustinus, eo quod ita libros eius sicut et ipsius sancti Gregorii semper ab ipsis cunabulis amaret legere satis perauidus, hoc solummodo respondisse fertur uir ille clarissimus et omnium expectatione gratissimus: "Agustinum quem queris, altior a nobis eum continet locus".
certe ubi ad eorum pedes cepit proruere uncus, ab oculis eius ostiariis et ipsis territis simul cum luce euanuit uir ille sanctissimus.
unde et ab eo die a cunctis in eadem apostolorum sede uenerabilis Taio extitit gloriosus qui ante despicabatur ut ignabus.
era DCLXXXIIII Romanorum quinquagesimus nonus Constans Constantini filius imperio coronatur, regnans annos XXVII, perhactis a principio mundi annis VDCCCLXXI.
hic cum Arabas nabali prelio acriter dimicabit.
qui postmodum apud Siracusam Sicilie inclitam urbem coniuratione peremptus est, perhactis XXVII imperii sui annos.
huius imperio sole medio die obscurato celum stellas prodit.
huius temporibus in era DCLXXXV, anno regni Saracenorum XXX, regnante in eis Athomam anno VII, Chindas Reccesuintum licet flagitiosum tamen bonimotum filium suum regno Gothorum proponit, regnans annis XXIIII.
hic crebrum concilium clarente Eugenio urbis regie metropolitano episcopo Toleto pio XLVI episcoporum cum infinito clero uel uicariis desistentium atque officium dignissimum palatinum in unum in basilicam pretoriensem sanctorum Petri et Pauli apostolorum excellenter recolligit, et non solum de mundanis hactibus, uerum etiam de sancte Trinitatis mistherium ignorantes animas instruit.
huius temporibus eclipsim solis stellis meridie uisentibus omnis Spania territat atque incursationem Uasconum non cum modico exercitus damno prospectat.
huius temporibus in era DCLXL, anno Arabum XXXV, Moabia precessoris sortitus est sedem, regnans in ea annis XXV.
sed quinquem ex eis annis cum suis bella ciuilia gessit, uigintim uero omni plebe Smahelitarum obediente summa cum felicitate peregit.
aduersus quem Constans Augustus mille et amplius lembes adgregans infeliciter decertabit et uix cum paucis equorabiliter aufugens lapsus euasit.
per ducem quoque Abdella nomine, qui dudum inperacti certaminis ducatum tenebat, in Occidente prospera multa perhacta sunt.
Tripolim uenit, Cidamis quoque et Elemptien bellando adgressus est et post multas desolationes effectas uel diuersas patrias uictas atque prouincias uastas edomitas sibe plurimas katerbas in fide acceptas adhuc sanguinem sitiens Africam aduentabit cum omnes preliatorum falangas.
preparata igitur certamina ilico in fugam Maurorum est acies uersa et omnis decoritas Africe cum Gregorio comite usque ad internicionem deleta est.
Abdella quoque honustus beneficio largo cum omnibus suis coortibus remeando Egiptum peruenit Mauia peragente decimo regni sui anno.
qui Mauia C uirorum ad obsequendum uel Constantinopolim pergendum filio tradidit.
quem dum per omni uerni temporis obsidione cingerent et famis hac pestilentie laborem non tolerarent, relicta urbe plurima oppida capientes honusti preda Damascum et regem, a quo directi fuerant, salutifere post uiennium reuiserunt.
expletis ergo Moabia principatus sui annis XX et quos ciuiliter uixit V humane nature debitum soluit.
era DCCaXIa Romanorum sexagesimus Constantinus Constantii filius imperio coronatur.
regnat annos XV perhactis a principio mundi annis VDCCCLXXXVI.
hic aput Siracusam audiens seditione suorum occisum patrem cum classe qua potuit palatium petit et tronum gloriose triumphando conscendit.
huius temporibus in era DCCXVI, anno imperii eius V, Arabum LXI, Yzit natus Mauie obtinuit regiminis locum annis iucundissimus tribus et regni eius cunctis sue patrie subditis nationibus uir nimium gratissime habitus, qui nullam humquam, ut hominibus moris est, sibi regalis fastigii causa gloriam appetibit, sed communiter cum omnibus ciuiliter uixit.
hic impleto triennio Mauiam prolem successorem reliquit paternis moribus similem.
qui ut ad fastigium regni peruenit, tertiam tributi omnibus condonabit.
qui Mauia dimidium anni in regno manens ab hac luce discessit.
huius temporibus in era DCCXVI, anno imperii eius incipiente sexto, Arabum LXII, Mauia iuniore mortuo cunctarum Arabum exercitus pene per quattuor annos in duos principes uifarie est diuisus.
quorum tantus manet conflictus ut innumerabiles cateruas utrorumque uoraberit gladius.
tunc imperatori per nobem annos ab uno ex illis nomine Maroan, ut ei adiutoria militum opitularetur aut ne impediretur, per unoquoque die probati auri integri ponderis mille solidorum est numerus exsolutus et mula Arabica cum lecti sericia uestiaria singulis diebus causa pacis, ne prepediretur, simul cum polla decora cuncta supra nominata sunt adtributa, atque omnis retro actorum temporum extitit captiuitas relaxata, quacumque olim fuerat captiuata.
huius temporibus in era DCCaXXa anno imperii eius decimo, Arabum sexagesimo sexto, Abdilmelic apicem regni adsumto regnat annos XX.
hic emulum patris persequens aput Maccam, Abrahe ut ipsi autumant domum, inter Ur Chaldeorum et Carras Mesopotamie, per ducem missum interficit et sapientissimo more ciuilia bella preliando reconprimit.
huius temporibus in era DCCXII, anno imperii eius primo, Arabum LVII, Mauie regni XXIII, Uuamba Gothis prefectus regnat annis VIII.
qui iam in supra fatam eram anni tertii sceptra regia meditans ciuitatem Toleti mire et eleganti labore renobat, quem et opere sculptorio uersiuicando pertitulans hoc in portarum epigrammata stilo ferreo in nitida lucidaque marmora patrat: erexit factore Deo rex inclitus urbem Uuamba sue celebrem protendens gentis honorem.
in memoriis quoque martirum, quas super easdem portarum turriculas titulauit, hec similiter exarauit: uos, sancti domini, quorum hic presentia fulget, hanc urbem et plebem solito saluate fabore.
hic anno regni sui quarto in era DCCXIII in Toletana urbe in beate matris Domini Marie uirginis sede atrio in secretario, post transactos octo et decem preturbationum diuersarum cladium annos, ad instar mulieris illius in euangelio curbe concilium salutis parat, atque omnes Spanie Gallieque episcopos sinodaliter adgregat, quum quos et tempora absque concilia pretereuntia satis deplorat.
in hoc uero consolationem cum tantimodos uiros receptat, quod prenitente tunc sanctissimo Hildefonso melliflue os aureum in libris diuersis eloquentem atque de uirginitate nostre domine semper Marie uirginis nitido politoque eloquio ordine sinonime perflorentem et hancora fidei eius tempore in omni sua eclesia insidente, libelli ab eo editi et per Iberiam discursati ut uere a magna concilia fidelium lectitantium recreate sunt mentes atque a ribulis doctrinarum [consolati] eo in tempore magnopere consolati sunt pusillanimes.
huius in tempore in era DCCXVIII, anno imperii eius septimo, Arabum sexsagesimo secundo, bifarie Abdella et Maroan pro regno incipientibus preliari, Gothorum Eruigius consecratur in regno.
regnat annos VII.
cuius in tempore famis ualida Spaniam populat.
hic anno primo concilium duodecimum Toletanum in era DCCXVIIII triginta quinquem episcoporum cum inextimabili clero uel Christianorum collegio splendidissime collegit.
in cuius tempore iam Iulianus episcopus, ex traduce Iudeorum ut flores rosarum de inter uepres spinarum|| productus, omnibus mundi partibus in doctrina Christi manet preclarus, qui etiam a parentibus Christianis progenitus splendide in omni prudentia Toleto manet edoctus, ubi et postmodum in episcopio extitit decoratus.
era DCCXXVI Romanorum sexagesimus primus Iustinianus imperio coronatur.
regnabit ante deiectionem annis X, peractis a principio mundi annis VDCCLXLVI.
huius temporibus in era DCCXXVI, anno imperii eius primo, Arabum LXXo, Abdelmelic apicem fastigii quattuor per annos iam reg<n>ando retemtat.
huius tempore in eram DCCXXVI anno imperii eius primo, Arabum septuagesimo, regnante Abdelmelic anno quinto, Egika ad tutelam regni Gothorum primum et summum obtinet principatum.
regnat annos XV.
hic Gothos acerua morte persequitur.
plaga insuper inuinalis huius tempore inmisericorditer inlauitur.
concilium anno eius primo in era DCCXXVI aput urbem Toletanam in eclesia pretoriensi sanctorum apostolorum Petri et Pauli omnes Spanie et Gallie pontificis adgregati[s] beate memorie Iuliano doctore clarente sub sexagenario episcoporum numero uel multiplici Christianorum collegio clero atque omni uulgali in circuitu feruentium populo celebrat.
in quo pro diuersis causis uel pro absolutionem iuramenti, quem prefato principi Eruigio noxiabiliter reddiderat, synodum ut exsolueretur expostulat.
eius in tempore librum de tribus substantiis, quem dudum Rome sanctissimus Iulianus urbis regie metropolitanus episcopus miserat et minus tractando papa Romanus arcendum indixerat, ob eo quod "uolumtas genuit uolumtatem" ante biennio tandem scripserat, ueridicis testimoniis in hunc concilium ad exaggerationem prefati principis Iulianus episcopus per oracula maiorum ea que Rome transmiserat uera esse confirmans, apologeticum facit et Rome per suos legatos eclesiasticos uiros presbiterem, diaconem et subdiaconem, eruditissimos in omnia Dei seruos et per omnia de diuinis scripturis inbutos, iterum cum uersus adclamatorios, secundum quod et olim transmiserat, de laude imperatoris mittit.
quod Roma digne et pie recipit et cunctis legendum indicit atque summo imperatori satis adclamando: "laus tua, Deus, in fines terre" cognitum facit.
qui et rescriptum domno Iuliano per suprafatos legatos satis cum gratiarum hactione honorifice remittit et omnia quecumque scripsit iusta et pia esse depromit.
era DCCXXXVI Romanorum sexagesimus secundus per thirannidem Leo imperio coronatur, regnans tumultuose annis III, peractis a principio mundi annis VDCCLXLVIIII.
hic tumultualiter Iustiniano deiecto suo se sublimat imperio.
huius temporibus in era DCCXXXVI, septima et octaba, anno imperii eius primo, secundo et tertio, Arabum LXXVIIIILXXX, et LXXXo primo, Abdelmelec regnans peragit tertium decimum XIIIIm et XVm annum.
huius tempore in era DCCXXXVI, anno imperii Leonis primo, Arabum LXXX, Abdelmelec XVI Egika in consortio regni Uuittizanem filium sibi heredem faciens Gothorum regnum retemtant.
hic patris succedens in solio quamquam petulanter, clementissimus tamen, quindecim per annos extat in regno.
qui non solum eos quos pater damnauerat ad gratiam recipit temtos exilio, uerum etiam clientulus manet in restaurando.
nam quos ille graui oppresserat iugo, pristino iste reducebat in gaudio et quos ille a proprio abdicaberat solo, iste pio reformans reparabat ex dono.
sicque conuocatis cunctis postremo cautiones, quas parens more subtraxerat subdolo, iste in conspectu omnium digne cremat incendio et non solum quia innoxios reddet, si uellet, ab insoluuili uinculo, uerum etiam rebus propriis redditis et olim iam fisco mancipatis palatino restaurat officio.
per idem tempus Felix urbis regie Toletane sedis episcopus grauitatis et prudentie excellentia nimie pollet et concilia satis preclara etiam adhuc|| cum ambos colomes principes agit.
era DCCXXXVIII, Romanorum LXIII Absimarus imperio coronatur regnans annis septem perhactis a principio mundi annis VDCCCCV.
huius temporibus in era DCCXXXVIII, anno imperii eius primo, Arabum LXXXII simulque et tertio cepto, regnante Abdelmelec anno XVII, Uuittiza decrepito iam patre pariter regnant.
qui et in eram DCCXXXVIIII suprafate cladis non ferentes exitium per Spaniam e palatio uagitant.
qua decursa, propria morte deciso iam patre, florulentissime supra fatos per annos regnum retemtat, atque omnis Spania gaudio nimio freta alacriter letat.
per idem tempus Gundericus urbis regie Toletane sedis metropolitanus episcopus sanctimonie dono inlustris habetur et in multis mirabilibus auctior celebratur.
era DCCXLV, Romanorum LXIIII, qui sexagesimus primus, Iustinianus copia et uirtute Gazarum ausiliatus imperio restauratur, regnans iterum annis decem, perhactis a principio mundi annis VDCCCCXV.
huius temporibus in era supradicta, anno imperii eius primo, Arabum LXXXVIIII, aput Arabas Ulit regnum retemtat.
in Spaniis uero quinto decimo anno Uuittiza perseuerat in regno.
huius temporibus in era <DCCXLVII> anno imperii Iustiniani quarto, Arabum LXLI, Ulit sceptra regni Sarracenorum <suscepta> secundum quod exposuerat pater eius, quattuor per annos belligerando gentes, iam regno agendo multis honoribus preditus triumphat per annos VIIII.
uir totius prudentie in exponendis exercitibus in tantum dum diuino expers fabore pene omnium gentium sibimet proximarum uirtutem confregit Romaniamque inter omnia adsidua uastatione deuilem fecit, insulas quoque prope ad consumationem adduxit, Indie fines uastando edomuit, ciuitates ad irrita inopia adduxit, castella obsessione adflixit, in Libie amfractibus omne Mauritania subiugabit.
in occiduis quoque partibus regnum Gothorum antiqua soliditate pene per trecentos quinquaginta annos, ab era quadringentesima ab exordio et principio sui firmatum, aput Spanias uero a Liuuigildo pene per CXL annos pacifice usque in era DCCL porrectum per ducem sui exercitus nomine Muze adgressum edomuit et regno ablato uectigale fecit.
huius temporibus in era DCCXLVIIII anno imperii eius quarto, Arabum LXLII, Ulit sceptra regni quinto per anno retinente, Rudericus tumultuose regnum ortante senatu inuadit.
regnat anno uno.
nam adgregata copia exercitus aduersus Arabas una cum Mauros a Muze missos, id est Taric Abuzara et ceteros, diu sibi prouinciam creditam incursantibus simulque et plerasque ciuitates deuastantibus, anno imperii Iustiniani quinto, Arabum nonagesimo tertio, Ulit sexto, in era DCCL Transductinis promonturiis sese cum eis confligendo recepit eoque prelio fugatum omnem Gothorum exercitum, qui cum eo emulanter fraudulenterque ob ambitionem regni aduenerant, cecidit.
sicque regnum simulque cum patriam male cum emulorum internicione amisit, peragente Ulit anno sexto.
per idem tempus diue memorie Sinderedus urbis regie metropolitanus episcopus sanctimonie studio claret atque longebos et merito honorabiles uiros, quos in supra fatam sibi commisam eclesiam repperit, non secundum scientiam zelo sanctitatis stimulat, adque instinctu iam dicti Uuittize principis eos sub eius tempore conuexare non cessat.
qui et post modicum incursus Arabum expabescens non ut pastor, sed ut mercennarius Xri oues contra decreta maiorum deserens Romanie patrie sese aduentat.
huius temporibus in era DCCXLIIII, anno imperii eius quarto, Arabum XLII, Ulit quinto, dum supra nominatos missos Spania uastaretur et nimium non solum hostili, uerum etiam intestino furore confligeretur, Muze et ipse, ut miserrimam adiens per Gaditanum fretum columnas Herculis pertendentes et quasi tomi indicio porti aditum demonstrantes, iam olim male direptam et omnino impie adgressam perditans penetrat, atque Toleto urbem regiam usque inrumpendo adiacentes regiones pace fraudifica male diuerberans nonnullos seniores nobiles uiros, qui utqumque remanserant, per Oppam filium Egiche regis a Toleto fugam arripientes gladio patibuli iugulat et per eius occasionem cunctos ense detruncat.
sicque non solum ulteriorem Spaniam, sed etiam et citeriorem usque ultra Cesaragustam antiquissimam ac florentissimam ciuitatem dudum iam iudicio Dei patenter apertam gladio fame et captiuitate depopulat, ciuitates decoras igne concremando precipitat seniores et potentes seculi cruci adiudicat, iubenes atque lactantes pugionibus trucidat.
sicque dum tali terrore cunctos stimulat, pacem nonnulle ciuitates que residue erant iam coacte proclamitant adque suadendo et inridendo astu quoddam nec mora petita condonant.
sed ubi inpetrata territi metu recalcitrant, ad montana temti iterum effugientes fame et diuersa morte periclitant.
adque in eandem infelicem Spaniam Cordoba in sede dudum Patricia, que semper extitit pre ceteras adiacentes ciuitates opulentissima et regno Uuisegothorum primitibas inferebat delicias, regnum efferum conlocant.
quis enim narrare queat tanta pericula? quis dinumerare tam inportuna naufragia? nam si omnia menbra uerterentur in linguam, omnino nequaquam Spanie ruinas uel eius toth tantaque mala dicere poterit humana natura.
sed ut in brebi cuncta legenti renotem pagella, relictis seculi inumerabilibus ab Adam usque nunc cladibus, quas per infinitis regionibus et ciuitatibus crudelis intulit mundus iste inmundus, quidquid historialiter capta Troia pertulit, quidquit Iherosolima predicta per prophetarum eloquia baiulabit, quidquid Babilonia per scripturarum eloquia substulit, quidquid postremo Roma apostolorum nouilitate decorata martirialiter confecit, omnia et toth ut Spania condam deliciosa et nunc misera effecta tam in honore quam etiam in dedecore experibit.
nam in era DCCL anno imperii eius sexto, Arabum LXLIIII, Muze expletis XV mensibus a principum iussu premonitus Abdellaziz filium linquens in locum, lectis Spanie senioribus qui euaserant gladio, cum auro argentoue trapetitarum studio conprobato uel insignium ornamentorum atque pretiosarum lapidum, margaritarum et unionum [quo ardere solet ambitio matronarum] conierie simulque Spanie cuncta superficie que longum est scribere adunatis, Ulit regis repatriando sese presentat obtutibus anno regni eius extremo.
quem et Dei nutu iratum repperit repedando et male de conspectu principis ceruice tenus eicitur pompizando.
<huius temporibus in eram> supradictam Ulit Amir Almuminin [quod idioma regni in lingua eorum resonat "omnia prospere gerens"] preuisis copiis uniuersarum gentium necnon et munera Spanie una cum puellarum decoritate sibi exibita et in oculis eius preualida fama paruipensa, dum eum tormentis plectendum morti adiudicat, inpetratu pro eo presulum uel optimatum, quorum multa ex illis abluentissimis diuitiis bona obtulerat, mille millia et decies centena milia solidorum numero damnans Ulit uite terminum dando e seculo migrat.
quod ille, consilio nobilissimi uiri Urbani Africane regionis sub dogma catholice fidei exorti, qui cum eo cunctas Spanie aduentauerat patrias, accepto, complendum pro nichilo exoptat atque pro multa opulentia parum impositum honus existimat.
sicque fideiussores dando per suos libertos congeriem nummorum dinumerat, atque mira uelocitate impositum pondus exaptat sicque successoris tempore fisco adsignat.
<huius temporibus in era DCCLII>, anno imperii eius octauo, Arabum LXLVI, Ulit mortuo Zuleiman sanguine frater honorifice secundum expositum fratri succedit in regnum.
regnat annos tres.
hic infestus Romanie fratrem non dissimili matre progenitum Muzilima nomine cum centum milia armatorum ad delendam Romaniam mittit.
hic Asiam bello impeditam gladio simul cum igne finibit deceptam.
deinde Constantinopolim properans, dum periclitari se diuersis necessitatibus Muzilima prescipit alterius principis iussu non nimium feliciter repedauit.
per idem tempus in era DCCLIII, anno imperii eius VIIII, Arabum LXLVII, Abdellazis omnem Spaniam per annos tres sub censuario iugo pacificans, cum Spalim diuitiis et honorum fascibus cum reginam Spanie in coniugio copulatam uel filias regum hac principum pelicatas et inprudenter distractas extuaret, seditione suorum facta orationi instans ob consilio Aiub occiditur atque eo Spaniam retinente mense impleto Alaor in regno Esperie per principalia iussa succedit.
cui de morte Abdillazis ita edicitur, ut quasi consilio Egilonis regine coniugis quondam Ruderici regis, quam sibi sociauerat, iugum Arabicum a sua ceruice conaret euertere et regnum inuasum Iberie sibimet retemtare.
era DCCLIIII, Romanorum sexagesimus quartus Filippicus imperio coronatur regnans ciuiliter quadram cum anno, perhactis a principio mundi annis VDCCCCXVI.
huius tempore in era supra fata, anno Philippici primo, Arabum LXLVIII, Zuleiman Sarracenorum regno retemto regnat annis III.
Arabas Romaniam acriter populant, Pergamum antiquissimam hac florentissimam Asie ciuitatem ultrici incendio concremant.
huius tempore Alaor per Spaniam lacertos iudicum mittit, atque debellando et pacificando pene per tres annos Galliam Narbonensem petit et paulatim Spaniam ulteriorem uectigalia censiendo conponens ad Iberiam citeriorem se subrigit, regnans annos supra scriptos.
era DCCLVI, Romanorum sexagesimus quintus Anastasius imperio coronatur, regnans ciuiliter dodran cum anno, perhactis a principio mundi annos VDCCCCXVIII.
huius tempore Zuleiman Arabum regno tenente filium patrui Humar nomine uel fratrem eius Izit sibi sucessores regni asciscit.
in Spaniis uero Alaor supra iam dictus Patriciam Cordobam ob seditas Saracenorum disponendo regnum retemtat atque resculas pacificas Christianis ob uectigalia thesauris publicis inferenda instaurat.
Mauris dudum Spanias commeantibus penas pro thesauros absconsos inrogat, atque in cilicio et cinere, uermibus uel peduculis scaturrientibus alligatos in carcere et katenis honustos retemtat et questionando uel diuersas penas inferendo flagellat.
per idem tempus, incipiente era DCCLVIII, anno Arabum centesimo, in Ispania deliquium solis ab hora die septima usque in oram nonam fere stellis uidentibus a nonnullis esse dinoscitur; a plerisque non nisi tempore Zame successoris hoc apparuisse conuincitur.
era DCCLVII Romanorum LXVI Artemius, qui et Theudosius, imperio coronatur, regnans annis duobus, peractis a principio mundi annis VDCCCCXX.
huius temporibus tutelam ob sanctimoniam legis sue Umar fratri suo Izit gerente gubernacula regni ei adsciscit.
qui Umar uacante omni prelio tante benignitatis et patientie in regno extitit, ut hactenus tantus ei honor lausque referatur, ut non solum a suis, sed etiam ab externis pre cunctis retroactis principibus beatificetur.
tanta autem sanctimonia ei adscribitur quanta nulli umquam ex Arabum gente in regni gubernacula prorogata est.
igitur Izit gubernacula regni Sarracenorum decidente fratre per successionem plene accepta, exercitus generis sui que apud Persas tutelam gerebant rebellionem moliti ciuilia preparant bella.
sicque fratrem dudum supra nominatum Muzilima nomine cum infinito exercitu mittens in campis Babilonicis supra Tigrin flubium pugna commissa, statim accies tirannizantium mira dilabitur fuga atque ducem sceleris nomine Izit conprehensum ueniam concessa reseruant ad uitam.
tunc in Occidentis partibus multa illi preliando proueniunt prospera atque per <ducem> Zama nomine tres minus paululum annos in Spania ducatum habente ulteriorem uel citeriorem Iberiam proprio stilo ad uectigalia inferenda describit: preda et manualia uel quidquit illud est, quod olim predauiliter indiuisum retemtabat in Spania gens omnis Arabica, sorte sociis diuidendo partem ex omni re mobili et inmobili fisco adsociat.
postremo Narbonensem Galliam suam facit gentemque Francorum frequentibus bellis stimulat et seditas Saracenorum in predictum Narbonensem oppidum ad presidia tuenda decenter conlocat, adque inconcurrenti uirtute iam dictus dux Tolosam usque preliando peruenit eamque obsidione cingens fundis et diuersis generum macinis expugnare conabat.
sicque Francorum gentes tali de nuntio certi apud ducem ipsius gentis Eudonem nomine congregantur.
ubi dum apud Tolosam utrique exercitus acies graui dimicatione confligunt.
Zama ducem exercitus Sarracenorum cum parte multitudinis congregata occidunt, reliquum exercitum per fuga elabsum secuntur.
quorum Abdorraman suscipit principatum uno per mense, donec a principalia iussa ueniret Ambiza eorum rector.
per idem tempus Fredoarius Accitane sedis episcopus, Urbanus Toletane sedis urbis regie katedralis ueteranus melodicus atque eiusdem sedis Euantius archediaconus nimium doctrina et sapientia, sanctitate quoque et in omni secundum scripturas spe fide et karitate ad confortandam ecclesiam Dei clari habentur.
era DCCLVIII Romanorum sexagesimus septimus Leo imperio coronatur.
regnat annis XXIIII, perhactis a principio mundi anis VDCCCCXLIIII.
hic Leo militaris discipline expertus.
Saraceni sub Humar, qui fratri regnum decreberat, modicum degentes nil prosperum captant, sub Izit uero proelia multa exagerant.
qui et post modicum sub Iscam suorum rege urbem regiam properantibus expugnandam, rei publice adclamante omni senatu Leo imperii, ut diximus, suscepit sceptra.
huius temporibus Izit rex Saracenorum in era supra fata regni primeba obtinet gubernacula.
talis enim inter Arabes tenetur perpetim norma, ut non nisi cunctas regum successiones prerogatiue a principe percipiant nomina, ut eo decidente absque scandala adeant regiminis gubernacula.
per idem tempus in era DCCaLaVIIII, anno imperii Leonis secundo, Arabum centesimo tertio, Ambiza semis cum quattuor annos principatum Spanie aucte retemtat.
qui et ipse cum gentes Francorum pugnas meditando et per directos satrapes insequendo infeliciter certat.
furtiuis uero obreptionibus per lacertorum cuneos nonnullas ciuitates uel castella dimutilando stimulat sicque uectigalia Christianis duplicata exagitans fascibus honorum apud Spanias ualde triumphat.
huius etiam tempore Iudei temptati, sicuti iam in Theodosii minoris fuerant, a quodam Iudeo sunt seducti, qui et per antifrasim nomen accipiens Serenus nubilo errore eos inuasit Messiamque se predicans illos ad terram repromissionis uolari denuntiat, atque omnia que possidebant ut amitterent imperat.
quod factum inanes et uacui remanserunt.
sed ubi hoc ad Ambiza peruenit, omnia que amiserant fisco adsociat.
Serenum ad se conuocans utrum si Messias esset que Dei facere cogitaret.
qui dum postremo supra fatus Ambiza per se expeditionem Francorum ingeminat, cum omni manu publica incursationem illorum ilico meditat.
quique dum rauidus peruolat, morte propria uite terminum parat atque Hodera consulem patrie sibi conmisse uel principem exercitus repedantis et quasi [r]efrenantis in extremo uite positus ordinat.
cui statim in era DCCCLXaIII, anno supra fati imperatoris pene iam sexto, Arabum CVII, Saracenus Iaie nomine monitu principum succedens terribilis potestator fere triennio crudelis exestuat atque acri ingenio Ispanie Saracenos et Mauros pro pacificis rebus olim ablatis exagitat atque Christianis plura restaurat.
huius temporibus Izit quarto explicito anno ab hac luce migrauit, fratri regnum relinquens Yscam nomine et post fratrem natum proprii seminis adsciscens nomine Alulit.
qui Iscam primordia sue potestatis in era DCCLXIa, anno imperii Leonis iam dicti pene iam quinto, Arabum centesimo sexto, satis modestam ostendens, nonnulla prospera per duces exercitus a se missos in Romania terra et pelago gessit.
in occiduis quoque partibus prope nihil clarum peregit.
deinde cupiditate prereptus, tanta collectio pecuniarum per duces Oriente et Occidente ab ipso missis est facta, quanta nullo umquam tempore in reges qui ante eum fuerant extitit congregata.
unde non modice populorum katerue cernentes in eo improbam manere cupiditatem ab eius dictione suas diuidunt mentes.
ubi non modica strage per tres fere et quattuor annos ciuiliter facta uix sue potestati prouincias perditas reformabit.
huius tempore in era DCCLXVI, anno imperii eius decimo, Arabum centesimo XI, Iscam sexto, Odiffa, uir leuitate plenus, auctoritate a duce Africano accepta, qui sorte Spanie potestate semper a monitu principis sibi gaudet fore conlatam, per sex menses absque ulla grauitate retemtans pre paucitate regni nihil dignum aduersumque ingeminat.
per idem tempus ad regendam Spaniam in era DCCLXVII, anno imperii eius XI.
Arabum centesimo XII, Iscam VII, Attuman ab Africanis partibus tacitus properat.
qui dum quattuor per menses alium sustentando honoribus infolat, Aleittan ob Spaniam regendam strenue sigillum uel auctoritatem principalem a suprafatis partibus missam patenter demonstrat, atque dum decem per menses turbidus regnat, nescio quo astu nonnullos Arabas se malle regno deicere ilico inuestigat.
unde et eos conprehensos aliquandiu diuersas rebellionis occasiones flagellis extorquens, ut clam iussus ab emulis transmarinis fuerat, penas inferendo postremo capite truncat.
inter quos Zat Saracenum genere plenum, facundia clarum atque diuersarum rerum opulentissimum dominum pena extortum uel flagris inlusum atque [s]colauis cesum gladio uerberat.
qui non post multos dies ad petitionem gentis eorum, quorum sanguinem fuderat, a Liuie partibus principaliter monitus Mammet mittitur Saracenus cum relatione auctoritatis absconsa, ut Abderrama eius in loco absque cunctatione maneat prorogatus.
sed ubi sedem Cordobensem Mammet adiit turbidus Abdirraman extemplo necdum reppertus, statim Aleittan a Mammet rigide extat conpreensus.
quem dum in carcere nequaquam inpunitum sufferet positum, nec mora fortiter flagellatum, turpiter adiudicatum, capite decalbatum, asino pompizantem posterga facie per plateas detraunt, manibus post tergum uinctum uel catenis ferreis alligatum.
atque non post multos dies duci Africano, qui hoc, ut ferunt, clam iter ordinando Aleittan reddiderat monitum sub custodia retemtatum dirigit presentandum.
denique dum quid de eo fieret a regalibus [sedibus regis] expectatur stilus, multis sermocinationibus inuolutus et diuersis iudiciis impetitus, nihil ei inferentes de die in diem euanescendo, perlongum euanuit tempus.
et quia cum Africanis aduentaret partibus, Mammet Alascila ei eius uice in loco extiterat positus, mense conpleto.
Abdirraman uir belliger in era DCCLXVIIII, anno imperii eius duodecimo semissario, Arabum centesimo tertio decimo, Iscam VIIII, in potestate properat letabundus, cunctis per triennio ualde prelatus.
quumque nimium esset animositate et gloria preditus, unus ex Maurorum gente nomine Munnuz, audiens per Libie fines iudicum seua temeritate opprimi suos, pacem nec mora agens cum Francos tirannidem ilico preparat aduersos Spanie Saracenos.
et quia erat fortiter in prelio expeditus, omnes hoc cognoscentes palatii conturbatur status.
set non post multos dies expeditionem prelii agitans Abdirrama supra memoratus rebellem inmisericorditer insequitur conturbatus.
nempe ubi in Cerritanemsem oppidum repperitur bellatus, obsidione oppresus et aliquamdiu infra muratus, iudicio Dei statim in fugam prosiliens cedit exauctoratus.
et quia a sanguine Christianorum, quem ibidem innocentem effuderat, nimium erat crapulatus et Anambadi inlustris episcopi decoram iubentutis proceritatem quam igne cremauerat ualde exaustus atque adeo ob hoc iam satis damnatus, ciuitatis penitudine olim abundantia aquarum afluentis site preuentus, dum quo aufugeret non repperit, moriturus statim exercitu insequente in diuersis anfranctibus manet elapsus.
et quia filiam suam dux Francorum nomine Eudo causa federis ei in coniugio copulandam ob persecutionem Arabum differendam iam olim tradiderat ad suos libitus inclinandam, dum ad eam tarditat de manu persequentium liberandam, suam morti debitam preparat animam.
sicque dum eum publica manus insequitat, sese in scisuris petrarum ab alto pinnaculo iam uulneratus cabilando precipitat atque ne uibus conprehenderetur animam exalat.
cuius caput statim ubi eum iacentem reppererunt trucidant et regi una cum filia Eudonis memorati ducis presentant, quam ille maria transuectans sublimi principi procurat honorifice destinandam.
tunc Abdirrama multitudine sui exercitus repletam prospiciens terram, montana Vacceorum dissecans et fretosa ut plana precalcans, terras Francorum intus experditat atque adeo eas penetrando gladio uerberat, ut prelio ab Eudone ultra fluuio nomine Garonna uel Dornoniam preparato et in fugam dilapso solus Deus numerum morientium uel pereuntium recognoscat.
tunc Abdirrahaman supra fatum Eudonem ducem insequens, dum Turniensem eclesiam palatia diruendo et eclesias ustulando depredare desiderat, cum consulem [Francie interioris] Austrie nomine Carrulum, uirum ab ineunte etate belligerum et rei militaris expertum, ab Eudone premonitum, sese infrontat.
ubi dum pene per septem dies utrique de pugne conflictu excruciant, sese postremo in aciem parant atque dum acriter dimicant, gentes septentrionales in hictu oculi, ut paries inmobiles permanentes sicut et zona rigoris glacialiter manent adstricti, Arabes gladio enecant.
|| sed ubi gens Austrie mole membrorum preualida et ferrea manu perardua pectorabiliter ferientes regem inuentum exanimant, statim nocte prelio dirimente despicabiliter gladios eleuant atque in alio die uidentes castra Arabum innumerabilia ad pugnam sese reseruant.
et exurgentes e uagina sua diluculo prospiciunt Europenses Arabum temtoria ordinata et tabernacula eorum ut fuerant castra locata; nescientes cuncta esse peruacua et putantes ab intimo esse Saracenorum falangas ad prelium preparatas, mittentes exploratorium officia cuncta reppererunt Hismahelitarum agmina effugata.
quique omnes tacite pernoctando cuneo stricto diffugiunt repatriando.
Europenses uero solliciti ne per semitas delitiscentes aliquas facerent simulanter celatas, undique stupefacti in circuitu sese frustra recaptant, et qui ad persequentes gentes memorate nullo modo uigilant spolias tantum et manubias decenter diuisas in suas se leti recipiunt patrias.
tunc in era DCCLXXII, anno imperii eius XIIII, Arabum CXVI.
Iscam XII, Abdelmelec ex nobili familia super Spaniam dux mittitur a principalia iussa.
qui dum eam post toth tantaque pericula repperit omnibus bonis opimam et ita floride post tantos dolores repletam, ut diceres augustalem esse malogranatam, tantam in eam pene per quattuor annos inrogat petulantiam, ut paulatiim labefacta a diuersis ambagibus maneat executa.
iudicesque eius prerepti cupiditate ita blandiendo in eam inrogant maculam, ut non solum ex eo tempore declinando extet ut mortua, uerum etiam a cunctis optimis manead usquequaque priuata adque a recuperandi spe omnimode desolata.
qui et ob hoc monitus predictus Abdelmelic a principalia iussa, quare nil ei in terras Francorum prosperum eueniret de pugne uictoria, statim e Cordoba exiliens cum omni manu publica subuertere nititur Pirinaica inabitantium iuga et expeditionem per loca dirigens angusta nihil prosperum gessit.
conuictus de Dei potentia, a quem Christiani tandem preparui pinnacula retinentes prestolabant misericordiam, et depita amplius hinc inde cum manu ualida appetens loca multis suis bellatoribus perditis sese recipit in plana repatriando per dubia.
cui et mox post modicum in era DCCLXXV, anno Leonis imperii XVII, Arabum CXVIIII, Iscam XVo, successor uenit nomine Aucupa.
qui dum potestate, precelsa genealogiam et legis sue custodiam cuncta tremeret Spania, precessorem uinculo alligans, iudices ab eo prepositos fortiter damnat.
certe dum cerimonias legis exaggerat, descriptionem populi facere imperat atque exactionem tributi ardue agitat.
peruersos Spanie uel diuersis uitiis implicatos ratibus adpositis maria transuolat, fiscum ex diuersis occasionibus promptissime ditat, austerius et omni occulta <da>tione perseuerat, neminem nisi per iustitiam legis proprie damnat, expeditionem Francorum cum multitudine exercitus adtemtat.
deinde ad Cesaragustanam ciuitatem progrediens sese cum infinita classe aucte receptat.
sed ubi rebellionem Maurorum per epistolas ab Africa missas subito lectitat, nec mora quanta potuit uelocitate Cordobam repedat, Transductinis promunturiis sese receptat, Arabas sine effectu ad propugnacula Maurorum mittens nauibus prestolabiliter aduentatis maria transnatat.
si quos ex eis contradictores uel uifarios seu mali macinatores atque hereticos, quos illi Arures uocant, repperit, gladio iugulat.
sicque cuncta obtime disponendo et Trinacrios portus preuigilando proprie sedi clementer se sublimat.
qui et post paululum perhacto quinquenio Abdilmelic prefato regnum restaurans, infirmitate correptus, mox langor ad uitalia rediit e seculo migrat.
per idem tempus uiri doctores et sancti ||monie studio satis pollentes Urbanus et Euantius leti ad Dominum pergentes quiescunt in pace.
Abdelmelic uero consensu omnium in era DCCLXXX, anno imperii Leonis XXII, Arabum CXXIIII, Iscam uicesimo, eligitur Arabum in regno.
igitur Iscam preuentus furore iniquo et cupiditatis relaxato sine termino freno, in bello omnes ilico sue potestatis gentes prosiliunt intestino.
nam et cuncta illa uasta solitudo, unde ipsa oritur Arabica mult<itud>o, impietatem iudicum non ferentes cuncta conturbatur in dolo, atque occidentali plaga, quam plus pre ceteris dediti Mauri, que ad meridianam se subrigit zonam, uno consilio efferentes ceruices publice excutiunt ab Arabico iugo.
sed ubi ad Iscam auditum peruenit tirannizantium multitudo, centum milia armatorum lectis ausilia ualida ilico ministrat duci Africano atque Cultum super Orientis scilicet et Occidentis exercitu constituto, per turmas et falangas dinumerati Africano se suscipiunt solo.
sicque consilio definiunt proprio ut patrias Maurorum discursando et gladio feriendo Tingitano usque properent pelago.
sed Maurorum hoc recognoscens multitudo, in pugnam nudi prependiculis tantummodo ante pudendis precincti e montana prosiliunt ilico.
sed ubi super fluuium Nauam acriter utrique confligunt in prelio, tetrum colorem equis pulcrioribus demonstrando et albis dentibus confricando equi Egyptii statim resiliunt fugiendo.
sed illi dum amplius impressionem faciunt desperando, equites iterum Arabici nec mora ob cutis colorem dissiliendo tergum cum sua et ascensorum internicione appetunt expauescendo.
atque dum per fretosa et deuia cursitant transfretando, absque aliquo retinaculo uel uirium reparatione multitudo illa deperit uasto per heremo.
sicque sto modo omnis illa collectio Orientis uidelicet et Occidentis per fugam dilapsa contabuit aliquo absque remedio, duxque ipsius exercitus Cultum nomine contritis sociis iugulatur, atque non sponte in tres turmas cuncta caterua diuiditur: sicque pars una gladio uel manu uictorum tenetur; alia uagabundi per uiam qua uenerat aufugiens, repatriare ambitur; tertia pars amentia uersa nescia quo properaret, Belgi super se ducem abentes uirum genere plenum et arme militaris expertum, heu pro dolor! Spanias aduentatur.
eo tempore, ut supra diximus, in era DCCLXXX, anno imperatoris Leonis XXII, Iscam XXo, Abdelmelic Spaniis preerat.
cumque prefatam tertiam partem intelligit peruenire ad portum, naues retemtando eis denegat transitum.
sed ubi Spanie Mauri hoc ita cognouerunt factum, in prelio congregati cupiunt Abdelmelic prostrare sibi et regnum eius adsumptum transmarinis sodalibus prebere transiti nauigerium.
adque in tres turmas diuisi unam ad Toletum preualidum ciuitatis murum destinant feriendum, aliam Abdelmelic Cordoba in sede dirigunt iugulandum, tertiam ad Septitanum portum porrigunt ob prouentum supra fatorum, qui de prelio Maurorum euaserant, uigilandum.
sed Abdelmelic utrisque lacertorum brachia mittens unam per filium Humeia obsidionem Toleto per uiginti septem dies pertendente gladio duodecimo ab urbe miliario fortiter disseca[n]t, aliam per Almuzar Arabam licet cum sua uel exercitus internicione refrenando reuerberat et in aliam partem declinat; tertiam, qui Messulam ciuitatem ad comprehendendos eos qui tutelam nauigium gerebant aduentaberat, per Belgi, cui dudum transitum denegaberat, nauibus preparatis obtruncat.
tunc Abdelmelec exterritis ceteris suo in loco sese receptat, ammonens per epistolare alloquium Belgi ut pristina in insula sese recipiat.
sed Belgi dum tantas famis iniurias, quas ei tandem intulerat, anxius et male dolosus rememorat, prelio per Abdirraman ei obiecto diu obsistentem Cordobam penetrat atque Abdilmelec repperiens a filiis suis uel a manu publica desolatum, diu pena extortum uel arundineis subdibus extricatum atque more sequati omne per corpus grauiter expolitum postremo gladio trucidat.
tanta uero inter orientalia cum duce Belgi et occidentalia cum filio Humeia collecta exercita conpleta era supra fata, anno imperii Leonis supradicto, Arabum || iam prescripto, Iscam Emir Almuminim iam notato fuerunt prelia ab utrisque patrata, quantum humana narrare uix preualeat lingua.
sed quia nequaquam ea ignorat omnis Spania, ideo illa minime recenseri tam [s]tragica bella ista decreuit historia, quia iam in alia epituma qualiter cuncta extiterint gesta patenter et paginaliter manent nostro stilo conscripta.
huius in tempore in era DCCLXXXI, anno imperii Leonis XXIII, Arabum CXXV, Alulit pulcher Emir Almuminim debito in loco a cunctis subleuatur in solio.
cui nec mora ab Izit regno dempto permanet dodran cum anno.
<per idem tempus in era DCCLXXXII uite terminum dedit uir belliger> nomine Theudimer, qui in Spanie partes non modicas Arabum intulerat neces et, diu exageratos, pacem cum eis federat habiendus.
sed et iam sub Egicam et Uittizam Gothorum regibus in Grecis, qui equorei nabaliter descenderant sua in patria, de palmam uictorie triumphauerat.
nam et multa ei dignitas et honos refertur necnon et a Christianis Orientalis perquisitus tanta in eum inuenta esset uere fidei constantia, ut omnes Deo laudes referrent non modicas.
fuit enim scripturarum amator, eloquentia mirificus, in preliis expeditus, qui et aput Amir Almuminim prudentior inter ceteros inuentus hutiliter est honoratus, et pactum, quem dudum ab Abdilaziz acceperat, firmiter ab eo reparatur.
sicque hactenus permanet stabilitus, ut nullatenus a successoribus Arabum tante uim proligationis soluatur, et sic ad Spaniam remeat gaudibundus.
Athanaildus post mortem ipsius multi honoris et magnitudinis habetur.
erat enim omnium opulentissimus dominus et in ipsis nimium pecunie dispensator.
sed post modicum Aloozam || rex Spaniam aggrediens nescio quo furore arreptus non modicas iniurias in eum intulit, et ter nobies milia solidorum damnabit.
quo auditu exercitus, qui cum duce Belgi aduenerant, sub spatio fere trium dierum omnia pariant et citius ad Alozzam cognomento Abulcatar gratia reuocant diuersisque munificationibus remunerando sublimant.
tunc cum intestino furore omnis conturbaretur Spania, in era DCCLXXXII, anno imperii Leonis expleto XXIIII, Alulit primo, Abulcathar missus a principalia iussa omnia supra fata sedat scandala.
tunc Abulcathar nomine Alhozan sollicite sibi commissam curat gerere patriam atque transmarinis partibus nec mora superbos Spanie domando sub nomine prelii mittit exercitus.
et quia cunctus Oriens seductus manebat inaudita in prelia, audientes Alulit occisum et statim in era DCCLXXXII, anno XXIIII imperii Leonis completo, Arabum CXXV incipiente cum sexto atque Izit Alulit pene annum in regno inrogatum et tumultuose in eo erectum, cogitare omnes incipiunt ut eum regno deiciant, atque per Izmael uirum gentis sue auctoritate precinctum ei tirannizantem euadere a ciuitate Cordoba tunc sede regia communiter machinant.
denique ubi hoc diuersas occasiones machinando ilico impetrant, ad consilium definitum simulanter Zmael fugam meditans, eum Abulcathar cum classe palatii nulla intercurrente mora preceps insequitat.
et quia plerique qui cum eo rebellem incursitant una cum hoste tenti consilio ad destinatas insidias cum memorato rege alacres properant, mox inuicem iuncti prelium agitant gladio uindice, se nonnulli comites regis a prelio disiungentes statim eum ut solum exsuperant.
sicque occisis propriis et una tribus coniunctis fugientem persequitant.
huius tempore uir sanctissimus et ab ipsis cunabulis in Dei persistens seruitio Cixila in sede manet Toletana *** et quia ab ingressione Arabum in suprafatam ecclesiam *** ecclesia metropolim est ordinatus.
fuit enim sanctimoniis eruditus, ecclesiarum restaurator et <secundum> scriptu<ras> spe, fide et caritate firmissimus meritis *** eius innotesceret cunctis.
quadam die homo heresem Sabellianam seductus *** uoluit accedere corpore perquisitus est ab eo ut cum tali reatu esset conscius, illeque abnegans tali scelere *** qui statim ita a demonio est arreptus, ut omnis conuentus ecclesie in stupore [re]uerterentur.
sicque sanctus uir orationi se dedit et sancte ecclesie sanum reddidit et illesum.
qui et nouem per annos uicem apostolicatus peragens in ea caritate qua inchoauerat uite huius terminum dedit.
tunc atque Toabam, qui ualida adiutoria Zmaeli prebuerat, in regni solio sublimant.
tunc ille ad reparandum certamen occulendum se inter suos subpeditat atque postmodum infeliciter diuersa prelia cum sua suorumque internicione exagitans dira morte se cum multitudine ei consentienti disperditat.
quisquis uero huius rei gesta cuperit scire ad singula in epitoma temporale, quem dudum collegimus, cuncta repperiet enodata, ubi et prelia Maurorum aduersus Cultum dimicantium cuncta repperiet scripta et Spanie bella eo tempore imminentia releget adnotata.
era DCCLXXXII anno completo atque incipiente iam tertio Romanorum LXVIII Constantinus Leonis filius post patrem imperio coronatur, regnans annis tot, peractis a principio mundi usque in anno Constantini decimo peragente annis VDCCCCLIIII.
hic paterno coronatus imperio, mox parens diem claudit extremum, ab Ardabasto sibi cognatione dedito preripere suum cognoscit imperium.
sed Ardabastus tacite paulatim causa prelii in alias gentes, ut belliger Constantini, omnes palatii congregat bellatores.
mox ut eum prospicit desolatum et ab omni senatu fore peruacuum, cum sociis quos secum adunauerat properans Constantinum a palatio exterritat iugulandum.
at ubi Constantinus Ardabastum uenire intelligit cum turbido armatorum cuneo, a sede cum suis exiliens confinitimarum auxilia expetit gentium.
denique ubi se a multitudine prospicit constipatum, properans ut sedem pristinam appetat, Ardabastum ut palatium relinquat reddit premonitum.
sed mox Ardabastus, ne properantibus portas aperiant ciuitatis, populum reddit instructum.
denique ubi Constantinus oppidum reperit premunitum obsidionem pretendens in circuitu gentium firmissimum preparat bellum.
nempe ubi pene per triennium fame ciuitatis populum reddidit fatigatum, pace cum ciuibus per internuntios acta Ardabastum uinculis alligatum Constantino presentant ferri pondere satis depressum.
tunc tanti causa facinoris necdum interrogatum oculis excecatum exilio mittit diu excruciatum.
huius tempore Izit Alulit propria morte functum omnes sue patrie ocius recognoscunt atque Abrahim fratrem in era incipiente DCCLXXXIII, anno Constantini primo, Arabum percurrente CXXVII, relictum esse uicarium.
sed Maroan unus ex Arabis palatium audiens periturum et proprio uelle in diuersa distractum uacantaneum per tirannidem ferociter appetens bellum.
in era DCCLXXXIIII, anno imperii Constantini secundo, Arabum CXXVIII, belligerans supra fatus Maroan cum sociis, Abrahim reperiens cum modicis, eum statim palatium appetens gladio percutit.
sicque intestino ob hanc rem furore preuentus, quinquennio tumultuose uiuens et diuersa prelia exercens, a Zali patruum de Abdella, quem sibi cumplurima Ismahelitarum multitudo elegerat principem, a Damasco usque in campis Babilonicis persecutus, Nilo transacto reiacet decollatus.
huius tempore in era supra fata DCCLXXXIIII, anno imperii Constantini secundo, Arabum CXXVIII, Maroan II, Toaba in Hispaniis, regno Abulcathar cum adiutore Zmael ablato, a cunctis ut uir belliger et genere plenus preficitur uno pro anno.
sicque eum propria morte perfuncto Iuzzif ab omni senatu palatii in era DCCLXXXV, anno imperii Constantini III, Arabum CXXVIIII completo uel incipiente XXX, Maroan III, mirifice ut senior et longeuus patrie adclamatur in regno.
cui non post multos dies diuersa rebellia Arabes per Spaniam molientes suas sine effectu manentes usque ad inferos animas fuerunt tradentes.
iste descriptionem ad suggessionem residui populi facere imperat atque ut eos, quos ex Christianis uectigalibus per tantas eorum strages gladius iugulauerat, a publico codice scriniarii demerent licet peculando sollicite imperat.
huius regni anno VI, in era DCCLXXXVIII, nonas Aprilis die dominico hora prima, secunda fere et tertia cunctis Cordube ciuibus prospicientibus tres soles miro modo lustrantes et quasi pallentes cum falce ignea uel smaragdinea precedente fuerunt uisentes.
e quorum ortu fame intolerabili omnes patrie Hispanie nutu Dei habitatores suos angeli ordinati fuerunt uastantes.
per idem tempus Petrus Toletane sedis diaconus pulcher apud Hispaniam habetur melodicus atque in omnibus scripturis sapientissimus.
habitatores in Hispalim propter Pascas erroneas, que ab eis sunt celebrate, libellum patrum atque diuersis auctoribus pulcre [re]compositum conscripsit.
huius tempore in era DCCLXXXVIII, anno imperii eius VI, Arabum CXXXIII, Abdella Alescemi primo, Maroan, ut diximus, a manu publica insecutus tumultu gentium exterritus cum thesauris publicis a palatio fugiens et Libiam ad reparationem pugne penetrare desiderans, Abdella nil iam pauens instinctu seniorum sedem appetit regiam.
qui statim post eum Zali patruum dirigens cum preliatorum infinito exercitu uel Persarum hactenus solem excolentium pullata demonia, Maroan a ciuitate in ciuitatem diffugiendo et nullum receptaculum ob mala que fecerat et mortes diuersas quas in Sarracenis ingesserat reperiendo Nilum Egipti fluuium transmeando eum uehementer insequitant.
sed ubi in locum, qui lingua eorum uocatur Azunummin, se inuicem adplicant, tam ualide utrique se iaculant ut binos per dies inmisericorditer cum multorum ex utraque parte occisione se prosternentes uix in tertio exuperato et interfecto Maroan uaginis gladios remitterent semetipsos sedantes.
tunc capita magnatorum ad Abdellam dirigentes suos pulcre ferunt bellatores de predarum manubia remunerantes atque cunctos pristinos terminos digne pacificantes.
reliqua uero eorum gesta qualiter pugnando utreque partes conflicte sunt uel qualiter Hispanie bella sub principibus Belgi, Talama et Umeia concreta sunt uel per Abulcathar exempta sunt, atque sub principe Iuzzif quo ordine emuli eius deleti sunt, nonne hec scripta sunt in libro uerborum dierum seculi, quem chronicis preteritis ad singula addere procurabimus? fiunt igitur ab exordio mundi usque in eram ceptam septingentesimam nonagesimam secundam, anno imperii Constantini decimo, Abdella Alascemi Emir Almuminin lIII, Hispanie Iuzzif patrie VII, Arabum CXXXVI, anni VDCCCCLIIII.
quos IIII si secundum quosdam historiographos demere uolueris, quia curiose expleto LVI Octauiani regno annis seculi VCCX supputando affirmant, et anno prefati Octauiani quadragesimo secundo Christum natum secundum historiam eclesiasticam domini Eusebii Cesariensis episcopi in libro primo era sexta uel nunc secundum cronicam domini Ysidori adseuerant, quod et utique ita omnes scripture denuntiant, detractos ab annis Octauiani LVI XIIII, manent XLII in tempore natiuitatis Christi.
et quia completo V anno Iulii Cesaris fiunt anni seculi VCLIIII, additis XLII Octauiani fiunt ab Adam usque in Christi natiuitatem anni VCLXLVI subtractis IIII, quos superius diximus, ab annis seculi VCC.
quibus quinque milibus CLXLVI superius memoratis si addantur anni incarnationis Domini DCCLIIII, qui in era septingentesima LXLII ueridice compuntantur, reperiuntur anni seculi VDCCCCL oblitos IIII diminutosque effectos.
sed quia ad tantam liquiditatem anni seculi etiam nec a maioribus computantur, ut uno stilo equaliter digerantur uel una prenotatione ab omnibus historiographis equiperentur, quamlicet in hac annorum deuolu[ta]tione non satis ab inuicem discrepentur, ideo et nos secundum plerosque, qui Christum in VCC anno natum deliberant, hos IIII annos interpolamus, ne a tantorum semitis, ubi tales tantique nutauerunt uiri, longius euagemus.
quia in tanta congerie temporum IIII anni si addantur uel detrahantur nequaquam predamnare uideretur, cum etiam a diuersis cronicorum libris longius anni et antigradentur a summa que diximus et retrogradentur, quia a toto partem et a parte totum aut in principio aut in fine cuiuslibet imperii annum ceptum uel consummatum pro uno illum adnumeres, non facile preiudicaueris quia, ut diximus, plerique anno quadragesimo secundo Octauiani Christum natum confirmant, nonnulli XLI genitum esse demonstrant.
sic enim sanctissimus Iulianus Toletanus episcopus in libro quem contra Iudeos de sex etatibus seculi scripsit dicens: "Octauianus Cesar regnauit annis LVI.
huius quadragesimo primo anno, secundum que Tertullianus Iheronimusque testantur, Christus Dei Filius de Maria semper uirgine nascitur".
numquid hoc in aliquod preiudicatur quare secundum aliquos XLII, secundum quosdam XLI annus repperiatur? absit.
sed ideo a maioribus inter utrasque editiones, que nunc renotari longe sunt, natiuitas Saluatoris nostri in VCC anno adnumeratur, ut et plenitudo temporis per generationes et regna deducti plenius demonstretur, et per perfectum decoritatis plenissimum numerum omnibus recolendus dies ille simul cum perfecta annorum VCC serie apertius etiam paruipendentibus insinuetur.
sic enim condecet ut sancta natiuitas eius apertius declaretur, ne in diuersa plus minusue congerie annorum numerus distrahatur.
denique sanctissimus et ualde in hoc opere pretium doctissimus Iulianus sic in libello inquid quem supra fati sumus: "etenim si queramus annos a principio mundi usque ad natiuitatem Christi secundum codices LXX translatorum, subsequentibus etiam quibusdam historiis gentium, reperiuntur ab Adam usque ad Christum anni VCC et quicquid aliud superest secundum quosdam historicos, qui annorum mundi seriem conscripserunt".